Benim Madam Curie’m
2013-2015 yılları arasında, Milli Eğitim Bakanlığı’nın işbirliği ve Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin mali desteğiyle gerçekleştirdiğimiz “Benim Madam Curie’m” projesi STEM/STEAM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Tasarım ve Matematik) alanlarında kız çocukların güçlendirilmesi ve katılımının arttırılmasını amaçlandı. 2012-2013 eğitim-öğretim yılı itibarıyla “İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi” dersi projenin hedef kitlesi olan dördüncü sınıflara haftada iki saat zorunlu ders olarak uygulanmaya başlanmıştı. Ancak, bu dersin müfredatında toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin herhangi bir konu başlığı bulunmamaktaydı. Proje, Ankara’nın Şereflikoçhisar, Çankaya, Altındağ, Mamak, Polatlı, Yenimahalle, Bala, Keçiören, Etimesgut ve Çubuk ilçelerinde, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM) ile birlikte belirlenen 10 pilot ilköğretim okulunda uygulandı. Pilot okulların dördüncü sınıflarındaki kız ve oğlan çocuklara toplumsal cinsiyet eşitliğinin meslek seçimine etkisini anlatmak üzere seminerler ve etkinlikler düzenlendi. STEM sayesinde, kız öğrencilere fen bilimleri, matematik gibi dersleri ezber sisteminden çıkartıp, bilgilerin gerçek yaşamda uygulanabilirliği ve problem çözme tekniklerinin/metotlarının geliştirilmesi, merak, araştırma ve yaratıcılık özelliklerinin öne çıkartılmasını hedeflendi. Proje kapsamında astrofizikçi Dilhan Eryurt, patalog Kamile Şevki Mutlu, kimyacı Remziye Hisar ve siyaset bilimci Nermin Abadan Unat’ın bilim dünyasına katkılarını ve kendi alanlarında var olabilmek için verdikleri mücadeleyi anlatan canlandırma filmler hazırlandı.
2015-2017 yılları arasında FORD Otosan firmasının desteğiyle yürütülen “Bal Arıları Mühendis Oluyor” projesi 81 ilde 93 Fen Lisesinde uygulandı. 81 ilde projeye dahil olan okullarda kız çocuklara seminer verildi, uygulamalar yapıldı. Projenin başladığı 2015 yılında Yüksek Öğretim Kurulu istatistikleri mühendislik fakültelerinde öğrenim gören erkek öğrenci sayısının 182.023, kadın öğrenci sayısının 72.347 olduğunu gösteriyordu. Elektronik ve otomasyon alanında ise 80.969 erkek öğrenciye karşılık kız öğrenci sayısı 24.226 bin olarak kaydedilmişti. Bu projeyle meslek seçiminde toplumsal cinsiyet kalıplarından kaynaklanan önyargıları yıkmayı, fırsat eşitliğinin önemine dikkat çekmeyi ve mühendislikleri tercih eden kız öğrenci oranını ve kadın mühendislerin görünürlüğünü artırmayı hedefledik. İllerde faaliyetleri yürüten Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği’nin ekibine Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği’nin uzmanları ve Ford Otosan’ın gönüllü mühendisleri eşlik etti. Koç Topluluğu’nun “Ülkem için Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Destekliyorum” projesi kapsamında Ford Otosan’ın desteklediği bu projede 1.620 öğretmene, 1.259 veliye, 9.873’ü kızlar olmak üzere 16.370 öğrenciye ulaşıldı.
Bal Arıları Mühendis Oluyor!
Bilim ve Teknolojide Kız Çocuklar – Girls can STEM!
2017-2019 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri Ankara Büyükelçiliği ortaklığında ve Milli Eğitim Bakanlığı izniyle 35 ilde 70 Anadolu Lisesinde iki binden fazla dokuzuncu sınıf kız çocuklarla birlikte “Bilim ve Teknolojide Kız Çocuklar/Girls Can STEM” projesini hayata geçirdik. Endüstriyelleşmiş toplumlarda cinsiyetlendirilmiş olan bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarında eşitsizliği ortadan kaldırmayı ve özellikle kız çocukları pozitif bilimlere yönlendirmeyi ve kariyer seçimlerine STEM alanlarını da eklemeyi hedefleyen bu proje kız çocukları bu alanlarda üretim yapmaya teşvik ederken, onları yenilikçi düşünmeye de sevk etti. Projede sorgulayıcı, araştırmaya ve birlikte üretmeye dayalı bir öğrenim hayatı için ilk adımları atmayı amaçlayan bir metot benimsendi ve STEM alanlarının erkek egemen tarihçesinin gerekçeleri ve bilim kadınlarının tarihi anlatıldı. Deneyler ve etkinliklerin yanı sıra rol modeller vasıtasıyla kız çocuklar bu alanları kariyer seçimlerine eklemeleri konusunda cesaretlendirildi.
2019-2020 yılları arasında Sivil Toplum Destek Vakfı ve Turkey Mosaic Foundation desteğiyle yürütülen “Benim STEAM Ağım/My STEAM Network” projesi 7-16 yaş arasındaki kız çocuklarının bilim, teknoloji, mühendislik, tasarım ve matematik (STEAM) alanlarına ilgisini artırmak için STEAM alanlarından kadın rol modellerin ve çeşitli içeriklerin yer aldığı çevrimiçi bir ağ oluşturarak kız çocuklarının STEAM ile ilgili eğitim ve kariyer alanlarını daha yakından tanımasına katkı sağladı. Eğitim ve toplumsal cinsiyet alanlarında çalışan sivil toplum uzmanları, özel sektör ve eğitimcilerden oluşan bir Danışma Kurulu kuruldu. Danışma Kurulu’ndan da yardım alarak eğitimciler ve 1. ve 9. sınıf aralığındaki üç kademeden öğrenciler için eğitim kitleri hazırlandı. Proje süresince ağın içerisinde yer alan 29 rol model ile kız çocuklar arasında iletişim kurularak kız çocukların mentorluk almaları sağlandı.
Benim STEAM Ağ’ım
Kızlar Okulda Gelecekleri Güvende
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi’nin (UN Women) Avrupa Birliği desteğiyle yürüttüğü “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetin Sona Erdirilmesi Bölgesel Programı: Normların Uygulanması, Zihniyetlerin Değiştirilmesi” programı kapsamında 2019-2021 yılları arasında yürütülen “Kızlar Okulda Gelecekleri Güvende” projesi Türkiye’de yaşayan Suriyeli kız çocukların eğitimini desteklemeyi hedefledi. Projenin ilk fazı olan 2019 yılında Mersin’de Suriyeli ebeveynler, kız çocuklar, Suriyeli ve Türkiyeli öğretmenlerle birlikte okullarda toplumsal cinsiyet, yasal mekanizmalar ve ayrımcılığın önlenmesi konulu çalıştaylar düzenlendi. 75 Suriyeli kadın, 39 Suriyeli kız çocuk, 20 Suriyeli öğretmen ve 50 Türkiyeli öğretmenle eğitim, toplumsal cinsiyet ve hukuk uzmanlarımızın kolaylaştırıcılığında atölyeler yapıldı. Kız çocukların eğitimde güçlenmelerini sağlamak amacıyla bilgi ve deneyim paylaşımına yönelik iki dilli (Türkçe ve Arapça) bir website açıldı. Bu sitede kız çocukları STEM alanlarına yönlendirmek adına çeşitli makaleler ve eğitim videoları ile Türkiye’de çalışan ya da üniversitede öğrenim gören Suriyeli kadınların rol model videoları yer aldı. Haziran 2020’de başlayan projenin ikinci fazında COVID-19 pandemisi nedeniyle uzaktan eğitime geçilmesinin kız çocukların eğitimine ve hane içindeki toplumsal cinsiyet dinamiklerine etkisini ölçmeye yönelik izleme çalışmaları yapıldı. Psikolojik danışman ve rehber öğretmenlerle okuldaki ayrımcılığın önüne geçmeye ve pandemi döneminde kız çocukların eğitime devam etmelerini sağlamaya yönelik atölyeler yapıldı. Çocukların evlendirilmesi kararında etkili olan babalar, çevrimiçi atölye çalışmalarında kız çocukların eğitim hakkı, erken yaşta ve zorla evliliklerin zararları ve yasal yaptırımları hakkında bilgilendirildi. Nisan 2021’de başlatılan projenin üçüncü ve son fazında ise Mardin, Adana ve Antep’ten toplamda 50 sosyal hizmet uzmanıyla toplumsal cinsiyet eşitliği, eğitimde ayrımcılığın önlenmesi, çocuk yaşta evlilikler ve yasal mekanizmalarla ilgili atölyeler düzenlendi. Sekiz kız çocukla sekiz hafta boyunca çevrimiçi oyun atölyeleri yapıldı. 20 kız çocuğa Evde Bilim Kiti hediye edildi.
Türkiye’deki İsviçre Büyükelçiliği’nin desteğiyle, engelli kız çocukların STEM alanlarına yönlendirilmesi ve bu alanlarda iş ve meslek sahibi olmalarına dair yüreklendirilmeleri amacıyla 8 Aralık 2021 tarihinde İsviçre Büyükelçiliği rezidansında bir atölye düzenledi. Toplumsal cinsiyet bakış açısıyla engelli kız çocuklara odaklanan “Bilim ve Teknolojide Engelli Kız Çocuklar” atölyesi Türkiye’de bir ilkti. Bu etkinlik, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nün sonrası ve 10 Aralık İnsan Hakları Günü’nün hemen öncesinde düzenlenen atölyeye; down sendromlu, otizmli, serebral palsili, görme engelli, koklear implant kullanıcısı ve nadir hastalığı bulunan toplam altı kız çocuk katıldı. Bilim ve teknoloji alanında meslek ve iş sahibi engelli kadınların tanıtıldığı atölyede engelli kız çocuklarla STEM deneyleri yapıldı.
Engelli Kız Çocuklarla STEAM
Bilim ve Teknolojide Kız Çocuklar
Aralık 2022- Şubat 2024 tarihleri arasında yürütülen proje lise çağındaki kız çocuklar için STEAM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Sanat, Matematik) bilgilendirmesi sağlayan bir dizi eğitim ve atölye çalışmalarını içermektedir. Proje süresince sırayla Hatay, Kahramanmaraş, Eskişehir, Aksaray, Kırşehir ve Ankara’da kız çocuklar için bilim ve teknoloji seminerleri (STEM nedir? STEM’in hayatımızdaki yeri ve interaktif STEM uygulamaları, STEM mesleklerinden kadınları rol model olarak tanıtan sunumlar) ile bilim ve teknolojide kız çocuklar buluşmaları (STEM alanlarında iş ve meslek sahibi olmuş, araştırmalara ve buluşlara imza atmış profesyoneller, akademisyenler, uzmanlar ile çocukların bir araya gelmesi) gerçekleşti. Ayrıca Benim STEAM Ağım’ın (My STEAM Network) faal hale geldi, çeşitlendirildi. Yine proje süresince “Mesajınız var! Rol Modellerden Kız Çocuklara” başlığı ile farklı meslek gruplarından rol model kadınların mesajlarını kız çocuklara ulaştırdık. Videoların tamamı Youtube kanalımızda https://www.youtube.com/@ucansupurgedernegi/featured